Przełom

Tagi

Kołodzieje, Makarewicz, Marianna Szczudło, Łumbie

Od chyba 20 lat twierdziłem, że pierwsze pojawienie się Szczudłów na Ziemi Sejneńskiej datowane jest na 1832 rok, kiedy Paweł Szczudło wziął ślub z Maryanną Gorczyńską. Dziś, jakby w prezencie od św. Mikołaja, dokonałem epokowego dla mnie odkrycia, że przed Pawłem zameldowała się w Sejnach jego siostra Marianna urodzona 1807 r. we wsi Połoździeje w parafii łoździejskiej *. Metryka ślubu Marianny Szczudło z Ignacym Makarewiczem z Żegar urodzonym w Grodnie potwierdza związki naszych Szczudłów z tym rejonem.

 

Poprzednie wskazanie to odnotowane w akcie drugiego ślubu Pawła Szczudło z 1886 roku jego miejsce urodzenia w parafii Teolin, dziś Sopoćkinie. Metryka ślubu Marianny nadto wskazuje wyraźnie kolejne miejsce zamieszkiwania jej rodziców, Andrzeja i Brygidy Trzeciak. Jest nim wieś Położdzieje. Odkryciem jest dla mnie sam fakt istnienia Marianny, gdyż dotąd wiedziałem o tylko dwóch dzieciach Andrzeja i Brygidy Szczudłów; Wincentym i Pawle. Marianna uzupełnia skład rodziny mojego protoplasty do ulubionego na dziś modelu: 2 + 3. Kolejne odkrycie w tym samym akcie ślubu to fakt, że w 1827 roku żyje jej ojciec Andrzej i ustnie udziela zezwolenia na ślub córki Maryanny z Ignacym Makarewiczem.

Wisienką na torcie jest dla mnie fakt, że wzmiankowany akt napisany jest wyraźnym i ładnym charakterem pisma, co zawdzięczamy księdzu z parafii w Sejnach Janowi Dmochowskiemu. Jedyną zagadką do rozwiązania jest pytanie, kim był szwagier, u którego w Łumbiach mieszkała Maryanna Szczudło do dnia ślubu, o czym również dowiadujemy się z metryki. Czyżby do trójki rodzeństwa trzeba było dopisać kolejną siostrę? Byłby to miód na moje spragnione odkryć serce genealoga. Aby tego miodu zasmakować muszę przeszukać wcześniejsze metryki ślubu mieszkańców wsi Łumbie, która jest też dla mnie ważna ze względu na ponad 150. letnie zamieszkiwanie w niej Buchowskich, rodziny mojej Mamy.

Rekordziści

Tagi

Jan Buchowski, rekordzista, wielodzietny, Łumbie

W genealogicznej bazie danych mam już 2406 osób (stan na 30.03.2017 r.) powiązanych ze sobą stosunkiem pokrewieństwa lub powinowactwa. Są w tym gronie osoby zmarłe i żyjące, z kraju i z zagranicy. Wszystkich łączy rodowód z Sejneńszczyzny. Dominuje w nich rodzina Buchowskich, zapoczątkowana przez Antoniego (ok. 1769- 1847), który w erze napoleońskiej przybył pod Sejny ze wsi Gudynie koło Mariampola, na terenie dzisiejszej Litwy. W swoim wykazie naliczyłem dziś 268 osób (8 pokoleń), które urodziły się z nazwiskiem „Buchowski”, „Buchowska”.

Na zdjęciu powyżej: gliniany budynek gospodarczy Buchowskich w Łumbiach.

W rodzinie tej, ale również i w całej mojej bazie danych genealogicznych najbardziej płodny okazał się Jan Buchowski, syn Stanisława Kazimierza (1831- 1899) i Ewy Sidor (1836- 1908), który doczekał się aż 15 potomków. Jan urodził się 6 maja 1859 roku i był drugim z kolei z siedmiorga dzieci Stanisława i Ewy, ale także drugim z ich czterech synów. Urodził się we wsi Gawieniańce – głównej siedzibie rodziny sejneńskich Buchowskich. Po ślubie z Rozalią Soroko, który odbył się w kościele katedralnym w Sejnach 14 stycznia 1886 roku Jan przeprowadził się do Łumbii. Była to ledwie kilka kilometrów dalej położona wieś, miejsce pochodzenia jego małżonki Rozalii Soroko. Rozalia, córka Wincentego i Rozalii Kabelowicz urodziła się 6 stycznia 1869 roku czyli w chwili zamążpójścia miała ledwie 17 lat i z pewnością nie przypuszczała jakie życiowe wyzwania ją czekają.
Na swoje pierwsze dziecko Jan i Rozalia musieli czekać aż półtora roku. Pierworodnym był Stanisław, który uszczęśliwił rodziców 24 czerwca 1887 roku. Był jednym z ośmiu synów swoich rodziców. Pierwsza z siedmiu córek Buchowskich po matce nazwana Rozalią, urodziła się jako trzecie z kolei dziecko, 10 października 1889 roku.
Piętnaścioro dzieci Jana i Rozalii rodziło się w ciągu 24 lat (1887- 1911), a więc średnio co 1,6 roku. Część z nich umierała młodo, co w ówczesnych czasach było nagminne. Nie było czymś bardzo wyjątkowym, ale z pewnością warte odnotowania to, że gdy któreś dziecko umierało, jego imię dawano kolejnemu. W ten sposób mamy na liście dwóch Józefów i dwóch Janów. Pierwszy z Józefów urodził się jako ósme dziecko Jana i Rozalii- w marcu 1900 roku. Drugi Józef, będąc piętnastym, ostatnim dzieckiem – w lutym 1911 roku. Podobnie było z Janami; pierwszy ur 9 lipca 1888 roku, drugi – 15 lutego 1904 r. Przypadek z Janami burzy jednak teorię, że to samo imię dawano ponownie następnemu dziecku, dopiero i tylko wtedy gdy zmarło pierwsze. Nasz Jan „pierwszy” żył do 1973 roku, podczas gdy jego młodszy brat, też Jan, nazwijmy go „drugim”, zmarł po 8 miesiącach życia, w listopadzie 1904 roku.

Metryka ślubu Jana Buchowskiego z Rozalią Soroko.

Dzieci Jana i Rozalii:
1/ Stanisław Antoni (1887- 1887),
2/ Jan (1888- 1973),
3/ Rozalia (1889- 1983),
4/ Anna (1891- 1899),
5/ Marianna (1893- 1982),
6/ Franciszek (1896- 1896),
7/ Agata (1897- ?),
8/ Józef (1900- 1900),
9/ Antoni (1901- 1901),
10/ Teofila (1903- 1903),
11/ Jan (1904- 1904),
12/ Wincenty (1905- 1990),
13/ Aniela (1907- 1907),
14/ Wiktoria (1909- 1909),
15/ Józef (1911- 1993).

Lider Dominik

Tagi

Dominik, Okulanis, Łumbie

Na drzewie genealogicznym mam już ponad 2200 osób, powiązanych ze sobą więzami krwi i powinowactwa, w tym statystyczne 50% czyli 1100 mężczyzn. Jednak tylko trzech z nich wybrałem jako liderów rodzin. Są to Józef Rynkiewicz, Paweł Szczudło i Dominik Buchowski. Jakiś czas temu opisałem Józefa, nazywając go „samcem alfa”, usilnie pracuję już nad historią Pawła a teraz porcję ciepłych słów chciałbym przeznaczyć dla Dominika. Pisząc o swoich Buchowskich generalnie, wspomniałem kiedyś, że Dominik „był szczególnie zdeterminowany w budowaniu rodziny”. Koronny argument to jego trzy żony, co chyba nie zdarzyło się nikomu innemu na moim drzewie genealogicznym.
Dominik był jednym z czworga dzieci Antoniego, pierwszego Buchowskiego na Sejneńszczyźnie. Jako trzeci z kolei urodził się około 1818 roku w Radziuciach, w domu gospodarza Gausy, u którego kilkanaście lat mieszkał z żoną Krystyną z Pawłowskich i dziećmi jego ojciec Antoni Buchowski (1769- 1847).

 

Z analizy metryk, jedynego dostępnego mi źródła wiedzy na temat tej rodziny, wynika, że już w wieku 18 lat czyli w roku 1836 Dominik Buchowski ożenił się ze starszą o 4 lata Antoniną Luty, panną z Półkot. W pełny rok po ślubie, w grudniu 1837 roku młodemu małżeństwu Buchowskich rodzi się syn Franciszek. W akcie chrztu (patrz: foto powyżej) ojciec dziecka Dominik figuruje jako gospodarz z Gawienianc, a sąsiedzi ze wsi Antoni Jakulanis i Marcella Jakulanisowa są chrzestnymi. Jakulanisowie, występujący w niektórych metrykach także jako Akulanisowie aby po latach stać się konsekwentnie Okulanisami, będę sąsiadami Buchowskich, a także powiązanymi przez małżeństwa przez 200 kolejnych lat.
Swoją pierwszą żoną Antoniną Dominik cieszył się niespełna półtora roku. Zmarła mu 3 kwietnia 1838 roku zostawiając męża z kilkumiesięcznym dzieckiem. Jednak swatowie nie zaspali, pomoc nadeszła szybko, już po półtora miesiąca. 20 maja 1838 r. młody wdowiec ożenił się ponownie, tym razem z Elżbietą Jachimowicz z Puniszek, podobnie nieszczęśliwą jak on, dwudziestoletnią wdową po Marcinie Pietranisie, z którym przeżyła w związku 2,5 roku. Drugie małżeństwo Dominika trwało 7 lat, w którym to czasie urodziło się dwoje dzieci. W sierpniu 1839 roku przyszedł na świat syn Wincenty, a w kwietniu 1845 – córka Agata. Elżbieta Buchowska zmarła przy porodzie Agaty. Jak wynika z metryk, w roku 1845 Dominik zostaje wdowcem po raz drugi z trojgiem małoletnich dzieci. Nie poddaje się jednak i już po trzech miesiącach żeni się po raz trzeci. Jego wybranką zostaje Katarzyna Soroka z Zaleskich. Trudno dziś wyobrazić jakich argumentów używał dwukrotny wdowiec z trójką dzieci aby namówić do małżeństwa młodszą o parę lat pannę? Niemniej stało się to faktem w rocznicę bitwy pod Grunwaldem, 15 lipca 1845 roku.

W niedługim czasie po ślubie Dominik i Katarzyna Buchowscy przeprowadzają się kilka kilometrów dalej, do Łumbii. Od tego czasu po dziś dzień Łumbie są drugim po Gawieniańcach gniazdem rodziny Buchowskich. Nie jest wyjaśniona zagadka, skąd młoda para wzięła pieniądze na gospodarstwo; czy był to posag Katarzyny czy może potwierdza się tu zapamiętana w rodzinie opowieść o złotym skarbie przywiezionym przez Antoniego z wojny napoleońskiej? W nowym gnieździe uwitym w Łumbiach, z regularnością co 2- 3 lata rodzi się kolejnych 8 dzieci Dominika, sześciu synów i dwie córki, co zajmuje małżonkom 21 lat (od 1849 do 1868 roku). Żywotny jak mało kto Dominik przeżywa również swoją trzecią żonę, Katarzynę, która opuszcza go w czerwcu 1879 roku, kiedy najmłodsze z jej dzieci, syn Józef ma zaledwie 11 lat. Dominik żyje samotnie (nie znalazłem w metrykach żadnej informacji o czwartej żonie) jeszcze 14 lat. Umiera w Zaleskich, rodzinnej wsi swojej żony Katarzyny 9 października 1893 roku w wieku siedemdziesięciu kilku lat (nie jest znana data urodzenia – braki metryk). Zachowany we wdzięcznej pamięci swoich potomków, przeszedł do historii jako lider rodziny i założyciel tzw. łumbiańskiej linii Buchowskich.
Andrzej Szczudło

 

Na zdjęciu Jan Buchowski ze Skarkiszek k. Puńska, jeden z potomków Dominika Buchowskiego. Jego męska linia genealogiczna przedstawia się następująco:

Jan ur. 1953 Pius (1913- 1999) Józef (1886- 1918) Dominik (1857- 1936) Dominik (1818- 1893) Antoni (ok. 1769- 1847).